Diz Çevresindeki Eğrilikler Kıkırdak Hasarı Yapar Mı?

Prof. Dr. İrfan ESENKAYA
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı

ANATOMİ:

Yukarıda uyluk kemiği – femur, aşağıda kaval kemiği – tibia, dış tarafta kamış kemiği – fibula ve önde diz kapağı – patella bulunur.

Eklem içerisinde; uyluk kemiği ve kaval kemiği arasında, yastıkçık vazifesi gören iç ve dış menisküsler ile ön ve arka çapraz bağlar bulunur.

Diz kapağı – patella, yukarıda kuadriseps tendonu ile kuadriseps (dört başlı) adalesine , aşağıda patellar tendon aracılığı ile kaval kemiğinin üst ucuna yapışır. Bu mekanizma, diz ekleminde gerilme – ekstansiyon işlevini yaptırır.

NORMAL DİZLERDE YÜK AKTARIMI:

Normal dizilimdeki bir diz ekleminde yükler uyluk kemiğinden (femurdan) kaval kemiğine (tibiaya) eşit oranda aktarılır.
Aradaki menisküs dokusu yastık vazifesi görerek gelen yükü emer ve dağıtarak aşağıya aktarır. Bu nedenle menisküsler ameliyatlarda mümkün olduğunca korunmalıdır.

DİZ EKLEMİ ÇEVRESİNDEKİ EĞRİLİK TİPLERİ:

O-bacak (genu varum)
X-bacak, K-bacak (genu valgum)

DİZ EKLEMİ ÇEVRESİNDEKİ EĞRİLİKLERDE NOKTASAL OLARAK DİZ EKLEMİNDE YÜKLENME ARTAR:

O-bacakta dizin içi tarafında
X-bacakta dizin dış tarafında

yüklenme artar.

Eğrilik derecesi arttıkça diz eklemine gelen yüklenme artar.

Yıllar içerisinde önce menisküsler, daha sonra kıkırdak dokusu aşınarak kıkırdak aşınması (kireçlenme) ortaya çıkabilir.

HANGİ HAREKETLER DİZ EKLEMİNDEKİ YÜKLENMEYİ ARTIRIR?

Skuat – Çömelerek yapılan aktiviteler, özellikle sportif faaliyetler esnasında çömelerek ağırlık kaldırmak,
Diz üstü çömelerek yerde yapılan aktiviteler,
İş esnasında ağır yük kaldırmak,
Aşırı merdiven inmek – çıkmak

diz eklemine gelen yüklenmeyi artırır.

KIKIRDAK AŞINMASI (ARTROSKOPİK GÖRÜNTÜ):

TEDAVİ:

Cerrahi dışı tedavi
- Kilo vermek; diz eklemine gelen yükü azaltır.
- Egzersiz; diz çevresindeki adaleleri güçlendirir.
- Korunmak; dize yük bindiren hareketlerden uzak durulmalıdır.
Cerrahi tedavi – Eksen – Aks düzeltici ameliyatlar.

Ameliyat kararı verildiğinde, içiyorsa sigara mutlaka kesilmelidir.

DÜZELTİCİ AMELİYATLAR (OSTEOTOMİ):

Amaç: Kıkırdak hasarı oluşmasını önlemek ya da oluşan kıkırdak hasarının ilerlemesine mani olmak.

Eğrilik derecesine göre, genelde kaval kemiği (tibia) üst ucundan kemik kesilerek eksen dış tarafa doğru düzeltilir. Yük sağlam olan dış eklem tarafına aktarılır.

Düzeltme derecesi kadar arası açılan bölge kemik dokuyla doldurulur.

Kemik plak – vidalar ile tespit edilir.

Olgu. 1